Inwentaryzacja z 1782 roku
     
    A oto szkic inwentaryzacyjny z 1782 roku autorstwa Karola Wunscha (A. Poschman 1938).

    "Gdy z rynku miejskiego skierujemy się na zachód przez wąską uliczkę między dwoma murowanymi domami, dotrzemy do fosy zamkowej, a po przejściu przez kamienny most podtrzymywany przez sześć łuków, znajdziemy się przy zewnętrznej bramie zamku. Budynek ten zaopatrzony jest w herb biskupa warmińskiego umieszczony w szczytowej jego części. Brama jest wybudowana z cegieł i ma dwa piętra. Z prawej strony jest druga brama, która prowadzi do ogrodu biskupiego. Wewnątrz budynku bramy głównej, z lewej strony, znajduje się wartownia. Na lewo od wartowni są drzwi oświetlone z wiszącą nad nimi lampą prowadzące na górne piętro bramy. Gdy wchodzi się z budynku bramy na dziedziniec przedzamcza, z prawej strony mija się budynek palacza z oknem na podwórze. Dalej, w tym samym szeregu znajduje się duży budynek z muru pruskiego, którego ściana zewnętrzna, jest postawiona na fundamentach starego muru obronnego. Służy on za stajnię i stodołę, posiada dwie duże bramy, między nimi zaś są drzwi ze schodami prowadzącymi do piwnicy. Na lewo od budynku bramy w kierunku południowym jest wozownia z sześcioma dużymi drzwiami dla pojazdów. Obok, w kierunku południowym, jest jednopiętrowy budynek z wieżyczkami od zachodniej i wschodniej stron, który jest zbudowany na bazie wcześniejszej budowli. W nim znajduje się po pierwsze stajnia z mniejszymi drzwiami, obok pomieszczenie dla powozów i innych akcesoriów woźnicy, ten budynek zaopatrzony jest w jeden duży wjazd. W bezpośrednim sąsiedztwie są drzwi do spichlerza, obok zaś, podobne drzwi prowadzące do małej stajni na sześć koni. Kolejne drzwi prowadzą do większej stajni, która ciągnie się do zachodniej ściany z wieżyczką. Naprzeciwko wyjścia jest mały pojemnik z wodą, który leży poza zamkiem na jego południowej stronie. Na prawo od wejścia do stajni jest półokrągła furtka w murze, przez którą po schodach można zejść do ogrodu.

    Czworokątne podwórko między tymi budynkami jest brukowane. Na zachodniej jego stronie jest wymurowana od podstaw fosa, której balustrady po obu stronach mostu wznoszą się na sześć bądź siedem stóp ponad powierzchnię podwórza. Wzdłuż północnej strony fosy prowadzi korytarz łukowy aż do wieży zamku głównego, która jest położona na starym murze i dach jej pokryty jest dachówką. W ścianie zewnętrznej jest skierowany w stronę ogrodu otwór znajdujący się przy podstawie. Ponad fosą prowadzi murowany most z trzema łukami, przy wejściu na który stoją murowane słupy.

    Po obu stronach bramy zamkowej są dwupiętrowe pomieszczenia mieszkalne, nadbudowane na główny mur i pokryte dachem z dachówki. Za wieżą leży przyległe pomieszczenie i nad nim następne, okna obu wychodzą na fosę. Na lewo od opisanej już stajni jest przylegające pomieszczenie, lecz z dwoma oknami i wejściem od strony fosy i drzwiami wejściowymi. W tym pomieszczeniu mieszka pisarz. Stąd prowadzi przejście do kolejnej komnaty, a stąd bezpośrednio do następnej. Oba są z okratowanymi małymi oknami. W pierwszym pomieszczeniu po prawej stronie są drzwi, poprzez które można zejść do browaru z łukowym sklepieniem. Na prawo od pierwszej komnaty jest jeszcze jedna, z małym oknem, przez które patrząc pod ukosem można zobaczyć podwórze zamku.

    Brama do wewnętrznego podwórza zamkowego leży między dwiema okrągłymi wieżami zakończonymi spiczastym dachem. Wejście bramy jest zamykane zwykłymi dwuskrzydłowymi drzwiami. Za bramą znajduje się po prawej stronie przedpokój do już wymienionego pomieszczenia obok wieży głównej. Z tego przedsionka prowadzą kręcone schody do wyższego poziomu. Po lewej stronie od bramy wjazdowej są jeszcze jedne drzwi do mieszkania pisarza, ponad którym znajduje się podobny dwuokienny pokój, w którym teraz mieszka burgrabia.

    Na prawo od wejścia do kuchni na ścianie zachodniej zamku pod arkadami znajdują się drzwi do sklepionych piwnic burgrabiego. Z tej samej strony jest wejście do pomieszczenia, które teraz służy dla palacza za drewutnię. Dalej po tej samej stronie znajduje się następne pomieszczenie, dawniej służące za więzienie, teraz za przechowalnię węgla, z wąska szparą oświetleniową w ścianie zachodniej. Dalej jest zejście do przedniej piwnicy, w której po lewej stronie są drzwi prowadzące do pomieszczenia większego niż poprzednie. Po prawej stronie są drzwi do podobnej piwnicy ze sklepieniem krzyżowym. W tejże ścianie są schody do piwnic dolnych. U ich stóp jest zrobiona z kamieni polnych i cegieł studnia (gdyż wytrysło tu źródełko) zaś nadmiar wody jest wyprowadzany poprzez rury drewniane przez północną ścianę zamku. Na prawo od schodów są drzwi do piwnic dolnych, które znajdują się pod górną piwnicą, ale są mniejsze niż piwnice górne. Znajduje się lam chłodnia. Przy wejściu do piwnic górnych, po stronie pólnocno-zachodniej pod arkadami, znajduje się wejście do spiżarni, z małym okienkiem na północ.

    Naprzeciwko głównej bramy do zamku jest ośmiokątna wieża ze spadzistym dachem namiotowym. Posiada ona w swej górnej części szklane okna, w dolnej zaś trzy otwory zamykane okiennicami, w środku zaś są kręte schody prowadzące do górnej kondygnacji, skąd można trafić do krużganków i dotrzeć bezpośrednio przez ganek do dużej sali.

    W sali tej znajduje się po lewej stronie duży, biały piec z umieszczonym nad nim herbem biskupa Potockiego, datą 1713 i zwieńczeniem, na które składają się wyobrażenia czterech lwów, pięciu kul. W ścianie zachodniej sali znajdują się dwa okna, trzecie, okratowane jest obok drzwi do krużganków. W sali głównej jest drewniana podłoga i malowany drewniany sufit, na którego środku umieszczono wizerunek Fortuny, dalej słońca, księżyca i wiele wyjaśniających napisów. W prawej ścianie tej sali są drzwi do czworokątnej niezbyt szerokiej komnaty z piecem i oknem na zachód. Przy piecu na ścianie wschodniej są drzwi do mniejszego przedsionka, właściwie umieszczonego wewnątrz ściany, prowadzącego do krużganków. Bezpośrednio naprzeciwko do wspomnianych drzwi znajdują się następne dwuskrzydłowe drzwi, prowadzące do dużego pokoju w północno zachodnim skrzydle zamku. Komnata posiada piec, podobny do obu wymienionych wcześniej, kominek na ścianie wschodniej, zaś na ścianach gzymsy, aż do zawieszeń dywanów.

    Obok kominka są drzwi do pokoju w skrzydle północnym, w którym po prawej jest piec, a po lewej okno i kominek, po środku pokoju zaś ściana z desek, która dzieli pokój na dwie części. Ściany obu pomieszczeń i sufit są wyłożone drewnem lipowym pokrytym malowidłami, po środku sufitu znajduje się wyobrażenie Zbawiciela oraz św. Krzysztofa. Druga część pomieszczenia służy za sypialnię. W sypialni tej jest okno do podwórza i drugie na północ. Z sypialni prowadzą drzwi do drugiego pomieszczenia z dwoma oknami na podwórze i piecem. W ścianie znajduje się łukowata nisza na wstawienie łoża. Naprzeciw wejścia znajdują się drzwi do trzeciego pomieszczenia w tym skrzydle, które było zwane warownią, posiada ono piec, kominek, dwa okna wychodzące na podwórze wewnętrzne zamku. Obok kominka było przejście prowadzące do małego przedsionka w rogu wieży głównej. W przedsionku znajdują się schody prowadzące do wewnętrznego podwórza zamku. Zaś w ścianie po prawej są dwuskrzydłowe drzwi do korytarza opartego na drewnianych słupach. Na środku korytarza w kierunku wschodnim znajdują się drzwi do przedsionka z oknami na podwórze po obu stronach. W lewej ścianie tego przedsionka są drzwi do podłużnego pokoju z dwoma oknami na podwórze prowadzącego do wieży. Pokój ten służył za jadalnię burgrabiego. Po drugiej stronie przedsionka jest dojście do kuchni burgrabiego z kominkiem, kuchnia i z dwoma oknami. W ścianie wschodniej znajdują się drzwi, prowadzące do wejścia do wieży okrągłej, w której są prowadzące na dół mniejsze schody kręte.

    W wieży znajdują się dwa więzienia. Jedno na wysokości z wyjścia korytarza ze schodami, w jego podłodze znajduje się otwór, do którego można było przejść bez pomocy schodów do drugiego, ciężkiego, więzienia. Wieża jest wyjątkowo wysoka. W jednej trzeciej swej wysokości patrząc od dołu jest kwadratowa, wyżej zaś przechodzi w okrągłą z otworami obserwacyjnymi na poddaszu. Wieża ma spadzisty dach i jako uwieńczenie głowicę, chorągiewkę i krzyż, który przed około piętnastu laty byt pozłocony.

    W dużej sali, znajdującej się w zachodnim skrzydle naprzeciwko wyjścia ze schodów głównych w ścianie przy piecu są oszklone drzwi prowadzące do pokoju podobnych wymiarów, posiadającego kamienną posadzkę. Po prawej od wejścia są dwa okna, identyczne jak w dużej sali. Po przeciwnej stronie wejścia do sali znajduje się przejście do kaplicy. Kaplica ma szlifowane kafle i sklepienie, wymurowane i pomalowane w starym stylu."

    Powyższy tekst pochodzi ze strony: http://www.jeziorany.com.pl/?id=zamek